PUTİNİN YENİ VARİSLƏRİ: ingiliscə danışan, Harvard məzunu, Qərb şirkətində işləyən, anti-Qərbçi cırtdan medvedevlər – TƏHLİL

İvan Krastev

“New York Times”

Təxminən bir həftə əvvəl Rusiyada keçirilən prezident seçkiləri Vladimir Putinə qəribə, təəccüblü zəfər qazandırıb. O, Rusiyanın yaxın tarixində (ən azı seçki günü baş verənlərə gəldikdə) ən təmiz kimi görünən səsvermədə, yüksək iştirak və yüksək faizlə, dördüncü müddətə seçilib.

Amma bu seçki sadəcə cənab Vladimir Putini Kremldəki yerinə oturtma deyildi. Bu, Putindən sonrakı Rusiyanın başlanğıcına işarədir. Çünki prezident, Krımın birləşdirilməsi və Qərbə qarşı çıxması kimi siyasətinə xalq dəstəyi qazanarkən, onun gələcək dövrünün legitimliyi bu uğurla təyin olunacaq: artıq Kremldə olmadığı təqdirdə, sıravi ruslar yaratdığı rejimə güvənəcəkmi?

Cənab Putinin Rusiyanın ictimai təxəyyülündəki rolu 1960-cı və 70-ci illərin müstəmləkə sonrası milli azadlıq liderlərinə bənzəyir. O, yeni bir Rusiya dövlətinin qurucusu, Rusiya ləyaqətinin qurtarıcısı və böyük dövlət olaraq statusunun bərpaçısı sayılır.

Qərb fantaziyalarına zidd olaraq, 25 yaşınadək ruslar Putinin ən güclü tərəfdarları arasındadır.

Onlar təkcə Putinə səs vermir, həm də əksəriyyəti ona bənzəyirlər. 18-dən 30-a qədər olan insanların 76 faizi (60-dan yuxarı olanların 59 faizi ilə müqayisədə) təhlükəsizlik xidmətində işləyənləri “çox nüfuzlu” hesab edirlər.

Analitiklər Andrey Kolesnikov və Denis Volkovun qeyd etdiyi kimi, “Rusiya ictimai fikrində Putin haqqında heç bir mübahisə yoxdur”.

Onlar “Carnegie-Moskva Mərkəzi”nin yaxın zamanlardakı bir hesabatında yazıblar: “Demək olar ki, heç kim onun prezident kimi legitimliyinə şübhə etmir. O, daimidir, divardan asılmış portreti artıq çıxarılıb atılmayacaq”.

Sual budur: portretləri divardan asılmayanların aqibəti necə olacaq?

2011-ci ilin sonlarında «Русский репортер» jurnalı Rusiya elitasına dair tədqiqatı dərc edib. Bu hesabatda deyilir ki, (ən yüksək 300 hökumət mövqeyi ilə) elita üzvü olmağın ən mühüm əsası Putin prezident olmazdan əvvəl onunla tanışlıqdır.

Qısası, son 18 il ərzində Rusiyanı dostlar çevrəsi idarə edib.

Prezidentin idarəçiliyi bu çevrədən uzaqlaşdırmanı planlaşdırdığına dair heç bir əlamət yoxdur. Amma aydındır ki, o, sistemin sağ qalma şansını artırmaq üçün əsasən gənclərdən ibarət autsayderləri də həmin çevrəyə daxil etmək niyyətindədir.

O, siyasi dəyişikliyin əvəzi olaraq, cəmiyyətdə nəsil dəyişikliyini təklif etməyə hazırdır.

Önümüzdəki illər haqqında düşünərkən, Boris Yeltsindən fərqli olaraq, cənab Putin varisi barədə deyil, gələcək varisləri haqqında düşünür. O, hakimiyyətini öz nəslindən “Putin nəslinə” miras qoymağı nəzərdə tutur. Bu “nəsil” onun iqtidarı boyunca yaranmış və onun hakimiyyəti ilə formalaşmış siyasətçilərdən ibarətdir.

Proses artıq başlayıb: seçkilərdən bir neçə ay əvvəl 9 gənc siyasətçi regional qubernator təyin edilib.

Bu nəsil, ümid edir ki, onun böyük nailiyyətini qoruyacaq: Rusiyanın yenidən güc olaraq ortaya çıxması, Birləşmiş Ştatlara müqavimət göstərə bilmə bacarığı.

Cənab Putin üçün müstəqil xarici siyasət – vasitə deyil, son məqsəddir.

Bu yeni təbəqə özündə müxtəlif mənşəli və təcrübələrə sahib gənc texnokratları birləşdirir, lakin ümumi bir şey var: rejimə sədaqət; həm də onun əskiklərini də bilirlər. Özlərini vizionçu liderlərdən daha çox böhran idarəçiləri kimi görürlər.

Onlar texnologiya və etibarsızlıq siyasətinə güvənirlər. Onlar prezidentlə necə razılaşmamağı yox, cənab Putinin göstərişlərini necə yerinə yetirməyi bilirlər.

1998-ci ildə 36 yaşında ikən, Boris Yeltsin iqtidarında gənc liberal islahatçıların nümunəsi və baş nazir olmuş Putin administrasiyası qərargahının müdir müavini Sergei Kiriyenko “yeni nəslin” məşqçisidir. Bu mənada, cənab Yeltsinin 1990-cı illərin sonlarındakı gənc islahatçıları və bugünkü Putinin gənc texnokratları arasında fərq var.

Yeltsinin islahatçıları açıq siyasi mövqeyə malik idilər: liberal və qərbçi, bir-birini qətiyyətlə dəstəkləyən qrup olaraq çıxış edirdilər. Onların siyasi ambisiyaları vardı və özlərini Kremldən kənar siyasi qüvvə kimi qiymətləndirdilər.

Cənab Putinin gənc texnokratları, əksinə, hər hansı bir seçki dairəsinə bağlılığı, heç bir müəyyən siyasi əqidəyə sədaqəti olmayan logistik ekspertlərdir. Onlar vahid komanda deyil və bir-birinə bənzəməyəcəklər.

Çox yaxın zamanadək Rusiyadakı hər bir seçkidən sonra bir məsələ baş qaldırırdı: Kremldə kim üstünlük təşkil edəcək? Qərbçi tərzdə modernistlər və ya Qərbə qarşı mübarizəyə qoşulanlar?

Bu sual artıq vacibliyini itirib. İngilis dilində danışmaq, Harvard məzunu olmaq və ya böyük bir Qərb şirkətinə işləmək Rusiyanın gələcək liderlərinin siyasi baxışları haqqında daha çox məlumat vermir.

“Putin nəslindən” texnokratlar qərb-üslubludur, lakin qərbçi deyillər. Rusiya reallığındakı gələcək nəsil dəyişikliyi bizə rejimin gələcəyi barədə az izahat vermir, çünki prezident Putin ən böyük aktivdir, həm də ən böyük zəiflik.

O, siyasi səhnədə üstünlüyə sahibdir, hakimiyyəti onun üçün yaxşı işləməyi bacaran, amma prezident ola bilməyəcəyini bilən orta səviyyəli, miyana ambisiyalara sahib olan şəxslərə həvalə edir. Bu istehzadır, cənab Putinin yeni texnokratları mövcud baş nazir Dmitri Medvedevə alternativ olaraq yetişdirir. Əvvəlki uğursuz “varis” cəhdindən sonra.

Amma əslində, Putin nəsli – yalnız kollektiv medvedevlərdir. Putindən sonra nə olacağına dair məsələ kəskinləşəndə, Medvedevi Kremlə yerləşdirmiş prezidentin geri dönüşü baş verəcək: o, köhnə ofisinə qayırmağa qərar verəcək.

Tərcümə: Strateq.az

araz.az xəbər portalı.