576x0 d0dd0ddffabbc180585f7ba4388bc993 jpg 6 4772749b

 
Azərbaycan Respublikasının Moldova Respublikasındakı Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfiri Qüdsi Osmanovun Xocalı soyqırımı barəsində, oxucu diqqətini cəlb edən geniş məqaləsi, həmin ölkənin nüfuzlu tribuna.md və ava.md xəbər saytlarında, rus və rumın dillərində dərc edilib. araz.az xəbər portalı Səfirin həmin
məqaləsinin Azərbaycan dilində tərcüməsini öz oxucularının da diqqətinə təqdim edir:
 
ERMƏNİSTANIN SABİQ PREZİDENTİ SERJ SARKİSYAN: “XOCALIDA BAŞ VERƏNLƏRƏ GÖRƏ TƏƏSSÜFLƏNMİRƏM!”
 
Bu ilin fevral ayının 26-da Xocalı faciəsinin iyirmi doqquzuncu ildönümüdür. Bu, erməni silahlı qüvvələri tərəfindən azərbaycanlılara qarşı törədilən elə bir soyqırımı idi ki, tarixdə belə qətliamlara az rast gəlinib. Xocalı soyqırımı iyirminci əsrin ən dəhşətli faciələri olan Xatın və Hirosima ilə müqayisə edilə bilər.Hər şey belə başladı. Ermənilər qədim Azərbaycan şəhəri olan Xocalını blokadaya aldılar. Şəhərdə bölgədəki yeganə hava limanı olduğu üçün strateji əhəmiyyətə malik idi. Bir ay davam edən hücumlar 25 fevral 1992-ci ildə daha da şiddətləndi. 1992-ci ilin 26 fevral gecəsində o dövrdə Xankəndində yerləşmiş keçmiş SSRİ-nin 366-cı motoatıcı alayının dəstəyi ilə erməni cinayətkar silahlı birləşmələri yeddi minədək insanın yaşadığı Xocalıya üç istiqamətdən hücum etdilər. 1992-ci il fevralın 25-dən 26-a keçən gecə cinayətkar erməni qoşunlarının vəhşilikləri nəticəsində 613 nəfər öldürüldü, 487 nəfər şikəst edildi, 1275 mülki şəxs – qocalar, uşaqlar, qadınlar əsir götürüldü, dözülməz işgəncələrə məruz qaldı, 150 nəfərin taleyi isə hələ də məlum deyil. Öldürülən 613 nəfərdən 106 nəfəri qadın, 63 nəfəri uşaq, 70 nəfəri qoca idi. Xocalı faciəsində 8 ailə tamamilə məhv edildi, 24 uşaq hər iki valideynini, 130 uşaq isə valideynlərindən birini itirdi. Bir neçə gün sonra faciə yerinə gələn beynəlxalq jurnalistlərin, şahidlərin hekayələrini oxuduqda, necə deyərlər, “insanın tükləri biz-biz olur.” Onlar gördüklərini belə təsvir edirlər: Qalaqlanmış cəsədlər, o cümlədən xüsusi amansızlıqla və qəddarlıqla qətlə yetirilən körpələr. Görünür ki, bir çoxu diri-diri yandırılmış, başları kəsilmiş, dəriləri soyulmuş, körpələrin gözlərinin çıxarılmış, hamilə qadınların qarınları yarılmışdı. Rusiyalı televiziya müxbiri Yuri Romanov mülki şəxslərin öldürüldüyü yerə gəlişini belə xatırlayıb: “Dəyirmi pəncərədən (vertolyotdan) baxıram və sözün əsl mənasında dəhşətli mənzərədən inanılmaz dərəcədə diksinirəm. Gün düşməyən yerlərində hələ də bozarmış qarın olduğu dağın ətəyində, saralmış otların üstündə cansız insalar uzanıb. Və yaxın üfüqə qədər uzanan bu nəhəng ərazi qadınların, qocaların, südəmər körpələrdən tutmuş yeniyetmələrə qədər bütün yaşlardan olan oğlan və qızların meyitləri ilə doludur…Gözləri çıxarılmış iki cəsəd – nənə və balaca bir qız. Mavi gödəkçəli kiçik bir qızın yanında boz saçlı başıyalın nənəsi üzü aşağı uzanıb. Nədənsə hər ikisinin ayaqları tikanlı məftillərlə bağlıdır və nənəsinin isə əlləri də bağlıdır. Hər ikisi də başından vurulub. Təxminən dörd yaşında olan kiçik qız son hərəkətində əllərini öldürülən nənəsinə uzadıb.“Londonun “The Times” qəzetinin jurnalisti Anatol Lieven qırğın yerində gördüklərini belə izah edib: “İki qrup – görünür, iki ailə yan-yana uzanmışdı – qadınların əlləri uşaqları gizlətməyə çalışırdı. Bəziləri, həmçinin balaca bir qız, başlarından dəhşətli yaralanmışdı: əslində yalnız üzləri qalmışdı. Sağ qalanlar ermənilərin yerdə uzananları belə atəşə tutduqlarını deyirdi”.“The New York Times” qəzetinin yazdığına görə, “Reuters”-in fotoqrafı Frederika Langen Ağdam yaxınlığında azərbaycanlıların cəsədləri ilə dolu iki yük maşını görüb. Bu maşınlardan birində 35 cəsəd sayıb. İkincisi də eyni idi. Onun sözlərinə görə, hamısı kişilər idi, bəzilərinin başları kəsilmiş, ya da yandırılmışdılar. “Известия” qəzetinin müxbiri Vadim Belıx bunları deyib: “Vaxtaşırı, əsirlikdə olanlarla dəyişdirilən qurbanların cəsədləri Ağdama gətirilirdi. Ancaq kabusda belə görünməyəcək dəhşət idi: gözlər oyulmuş, qulaqlar kəsilmiş, baş dəriləri soyulmuş, başlar kəsilmiş… Vəhşiliyin həddi yox idi.”Vertolyot pilotu mayor Leonid Kravts isə, bu dəhşət barədə belə deyib: “26 fevralda yaralıları Xankəndidən çıxarıb Əsgəran qapılarından keçməklə geri qayıdırdım. Yerdəki bəzi parlaq ləkələr diqqətimi çəkdi. Enməyə başladım, sonra uçuş mexanikim qışqırdı: “Bax, orada qadınlar və uşaqlar var.” Bəli, mən özüm də yamac boyunca səpələnmiş iki yüzə yaxın şəhid gördüm. Sonra cəsədləri götürmək üçün uçduq. Yerli polis kapitanı da yanımızda idi. Orada dörd yaşlı oğlunun kəllə sümüyünü görüb dəli oldu. Qadınların, uşaqların və yaşlı insanların hər yerdə kəsilmiş cəsədlərini görürdüm.” Şahidlər var ki, ermənilərin, hətta, ölüləri də alçaltdıqlarını deyiblər. Buna görə də, onda, mərhum jurnalist Çingiz Mustafayev “Известия” qəzetinə bildirirdi ki, 28 fevralda ilk səfərində qətliam yerində çox sayda öldürülmüş insanlar var idi və 2 martda çoxlu sayda cəsəd xarab olmuşdu. Bundan əlavə, qırğından xilas olmağı bacaran 2213 nəfər rəsmi ifadələr verərək, erməni quldurlarının hamını — qadınları, uşaqları, qocaları… yaxın məsafədən vurduqlarını deyirdilər.Baş verən bu qətliamın Birinci Qarabağ Müharibəsində ən şiddətli faciə olmasını, bu soyqırımı törədənlərin özləri də, Xocalı hadisəsindən sonra müxtəlif illərdə mətbuatda verdikləri açıqlamaları ilə sübut ediblər. Məsələn, Ermənistanın keçmiş prezidenti Serj Sarkisyan mətbuata verdiyi açıqlamada, Xocalı hadisəsindən əvvəl, azərbaycanlıların ermənilərin mülki şəxslərə hücum etməyəcəyini düşündüklərini söyləyib: “Bu stereotipi qıra bildik. Xocalıda baş verənlərə görə, təəssüflənmirəm. Minlərlə insan ölsə belə, belə bir qırğın lazım idi”. Xatırladaq ki, Serj Sarkisyan həmin dövrdə Xocalıya hücum edən Dağlıq Qarabağın separatçı erməni özünümüdafiə qüvvələri Komitəsinin rəhbəri və azərbaycanlılara qarşı soyqırımı həyata keçirən bağışlanmaz cinayətkarlardan biri idi.Erməni yazıçı-jurnalist David Xerdiyan “Xaç uğrunda” kitabında yazır ki, 2 martda “Qaflan” adlı erməni qruplaşması cəsədləri yandırdı: “Qruplaşma azərbaycanlıların cəsədlərini yığıb, Xocalıdan bir kilometr aralıda, ayrı-ayrı hissələrdə yandırdı. Son yük maşınında baş və qol zədəsi olan 10 yaşlı bir qız gördüm. Yavaş-yavaş nəfəs alırdı. Soyuğa, aclığa və ağır yaralanmasına baxmayaraq, hələ də sağ idi. Ancaq Tiqranyan adlı əsgər onun qulaqlarından tutaraq, mazut tökülmüş meyitlərin içinə atdı. Sonra onları yandırdılar. Alovdan kömək istəyənlərin ah-naləsi və fəryad səsləri eşidilirdi”.David Herdiyan daha sonralar bildirib: “Soyuq bir səhər Daşbulaq yaxınlığındakı bataqlığı keçmək üçün, ölülərdən bir körpü tikməli idik. 9-11 yaşlı bir qızın sinəsinə ayağımı qoyaraq, getdim. Ayaqlarım və şalvarım qan içində idi”. Qondarma “dağlıq qarabağ respublikasının” qondarma təhlükəsizlik şurasının keçmiş rəhbəri Vitali Balasanyan da, öz müsahibəsində azərbaycanlıları etnik zəmində qətlə yetirdiyini dəfələrlə etiraf edib. Qeyd etmək lazımdır ki, ermənilər onu milli qəhrəman hesab edirlər. Digər bir “milli qəhrəman” Zori Balayan 1996-cı ildə nəşr etdirdiyi kitabında Xocalıda azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən soyqırıma məruz qaldığını etiraf edib. “Xaçaturla mən, ələ keçirilmiş evlərdən birinə girəndə, əsgərlərimiz 13 yaşlı bir türkü pəncərəyə mismarladı. Uşağın qışqırmasının qarşısını almaq üçün Xaçatur anasının kəsilmiş döşünü ağzına saldı. Sonra atasının uşaqlarımıza etdiyini bu 13 yaşlı türkə etdim. Qarnının, başının və sinəsinin dərisini soydum. Saata baxdım, 7 dəqiqədən sonra uşaq qan itirərək öldü. İlk peşəm üzrə həkim olduğum üçün humanist idim. Bu uşaqla etdiyimə görə özümü xoşbəxt hesab etmirdim. Ancaq xalqımın ən azı 1% qisasını aldığım üçün ruhumu sevinc bürüdü. Sonra Xaçatur öldürülən uşağın cəsədini parçaladı və onunla eyni kökdən olan köpəklərə atdı. Axşam eyni şeyi daha 3 türk uşağı ilə etdik.”Ermənistanın digər sabiq prezidenti Robert Köçəryan ermənilərin və azərbaycanlıların genetik uyğunsuzluğu olduğunu deyib ki, bu da, öz-özlüyündə nasizmin təzahürüdür. Baxın, bütün bu şəxslər Ermənistanda hörmətli insanlar sayılırlar. Yalançı vətənpərvərlikləri ilə, beyinləri dolduraraq, öz rəhbərlikləri altında fəaliyyət göstərən sadə erməniləri isə, əsl cinayətkar, qatil ediblər. Ermənilərin Xocalıda dəhşətli soyqırım törətdikləri barədə daha bir fakt da var. Qondarma dqr-in səlahiyyətliləri şəhər sakinlərini səsgücləndirici vasitə ilə, hücumla əlaqədar xəbərdar etdiklərini və evakuasiya dəhlizinin hazırlandığını bildiriblər. Lakin sağ qalanların heç biri bunu təsdiqləməyib. Eyni məlumatların əks olunduğu broşürlərin bir neçə gün ərzində şəhərdəki vertolyotdan atıldığını da deyiblər, amma heç kim onları belə görməyib. Üstəlik, faciədən sonra, beynəlxalq mütəxəssislər tərəfindən aparılan araşdırmalar zamanı, bu vərəqələrlə bağlı heç bir izə rast gəlinməyib. 
    Bütün bunlar, həm də hücumun qəsdən gizlədilərək, əhali üçün birdən-birə törədilməsi məqsədi daşıdığını göstərir. 
Rəsmi Bakı bəyan edib ki, Xocalıdakı hadisələr 1949-cu il Cenevrə Konvensiyasının, BMT-nin Soyqırımı Cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında Konvensiyasının, Mülki və Siyasi Hüquqlara dair Beynəlxalq Paktın, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İşgəncələrə və digər qəddar, qeyri-insani və ləyaqəti alçaldan rəftar və cəza növlərinə qarşı Konvensiyası və Uşaq Hüquqları Konvensiyasının ciddi şəkildə pozulmasıdır.Azərbaycanlılara qarşı törədilən Xocalı soyqırımının dünyada tanınmasında 2008-ci ildən bəri həyata keçirilən “Xocalıya Ədalət!” beynəlxalq kampaniyasının da rolunu vurğulamaq lazımdır. Heydər Əliyev Fondunun Vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın başlatdığı bu beynəlxalq kampaniyanın uğurlu icrası nəticəsində, dünyanın bir çox ölkələri qısa müddətdə Xocalıdakı hadisələri soyqırımı kimi tanıdı, digərləri bu hadisələri pislədi və Azərbaycanla həmrəy olduqlarını bildirdilər, bu mövzuda müxtəlif təsirli qərarlar qəbul etdilər.Beləliklə, Pakistan və Sudan Xocalıdakı hadisələri birmənalı olaraq pislədi, Meksika, Kolumbiya, Çex Respublikası, İordaniya, Peru, İtaliya və digər ölkələrin parlamentləri qətliamı pisləyən qərarlar qəbul etdi. Buraya ABŞ-ın 20-dən çox ştatı da daxildir. Hazırda, kampaniya uğurla davam etdirilir və hər il soyqırımın daha geniş kütləyə tanıdılması istiqamətində müsbət nəticələr əldə edilir. Bu illər ərzində Azərbaycan xalqı beynəlxalq təşkilatlardan və məhkəmələrdən 29 il əvvəl Xocalıda azərbaycanlılara qarşı soyqırımı törətmiş bütün erməni cinayətkarlarının müəyyənləşdirilməsini və insanlıq əleyhinə törətdikləri cinayətlərə görə məsuliyyətə cəlb olunmalarını istəyir və bunu, eyni zamanda, qəti şəkildə tələb edir.
 
REDAKSİYADAN: 
 
araz.az xəbər portalı Səfir Qüdsi Osmanovun Moldova mətbuatında dərc olunan bu yazısının rus dilində variantının linkini də, dəyərli oxucularının diqqətinə çatdırır.
 

araz.az xəbər portalı.