Azərbaycanın Qarabağa nəzarətinin bərpası ilə davam edən sülh danışıqları fonunda rəsmi Bakı İrəvana təzyiqini artıracaq və zaman keçdikcə Rusiyanın Cənubi Qafqazda təsiri azalacaq.

araz.az Reyting.az-a istinadən xəbər verir ki, bu barədə “Stratfor” analitikləri yazıb.

“Stratfor”un analitikləri qeyd edirlər ki, sentyabrın 19-da Azərbaycan öz ərazisində ermənilərin nəzarətindəki Qarabağ bölgəsində əməliyyata başlayıb:

“Ertəsi gün Qarabağda özünü hakimiyyət adlandıran qurum Azərbaycanın tələblərinə təslim oldu, silahlı qüvvələrini dağıtdı, əsgərlərin və yerli sakinlərin humanitar dəhlizlər vasitəsilə regionu tərk etməsinə icazə verdi. Ehtimallara görə, Ermənistan Müdafiə Nazirliyi 2020-ci ilin noyabrında əldə edilmiş atəşkəs razılaşmasına uyğun olaraq 2021-ci ildə bölgəni tərk etdikdən sonra Ermənistan Müdafiə Nazirliyi Qarabağda heç bir erməni hərbçisinin olmadığı barədə bəyanatını təkrarlasa da, bölgəni hərbçiləri də tərk ediblər.Yerli Qarabağ ermənilərinin silahlılarının sayı xeyli çox idi və Azərbaycanla əməliyyatın ilk saatlarında xeyli itki verdikdən sonra gələcək müqavimətin nəticəsiz qalacağı qənaətinə gəldilər”.

Analitiklər bildirirlər ki, Azərbaycanın Qarabağ üzərində nəzarəti Ermənistanla sülh danışıqlarında sövdələşmə gücünü gücləndirəcək: “Bakı isə təsir rıçaqlarını saxlamaq üçün İrəvanı hərbi əməliyyatlarla hədələməkdə davam edəcək”.

Qeyd olunur ki, İrəvan indiyədək Zəngəzur dəlizinin işləməsi ilə bağlı güzəştlərdən Qarabağ ermənilərinin hüquqları və statusu ilə bağlı Azərbaycandan güzəştlər üçün istifadə edəcəyinə ümid bəsləyirdi. “Amma Bakı Qarabağa nəzarəti ələ keçirməklə, faktiki olaraq, bu cür sövdələşməni qeyri-mümkün hala gətirdi və Ermənistanı sülh danışıqlarında qalan təsir rıçaqlarından məhrum etdi. Bütün suveren ərazilərini geri aldıqdan və beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərini bərpa etdikdən sonra Azərbaycan öz üstünlüyündən istifadə edərək Naxçıvana gedən quru dəhlizinə və ya Ermənistanın cənubunun böyük hissələrinə hücumla hədələyəcək”,- deyə analitiklər ehtimal edir.

Analitiklərin fikrincə, Ermənistan Qarabağın erməni əhalisinin guya etnik təmizləməyə məruz qalması ilə bağlı qəzəb fonunda bu “zorakılığa” qarşı durmağa çalışsa da, Azərbaycanın genişmiqyaslı müharibə təhlükəsi Ermənistanı sülhü qəbul etməyə vadar edəcək: “Müqavilə əsasən Azərbaycan şərtlərinə əsaslanır. Bu şərtlər arasında Zəngəzur dəhlizi ilə Azərbaycan və Naxçıvan arasında yüklərin tranzitinə minimal məhdudiyyətlər daxildir.

Ermənistan-Azərbaycan sərhədi boyunca atışma əhəmiyyətli dərəcədə artarsa və ya daha çox ehtimal ki, Azərbaycan öz Naxçıvan anklavı ilə ərazi əlaqəsi yaratmaq üçün Zəngəzur dəhlizini ələ keçirmək üçün hərbi əməliyyat keçirərsə, müharibə başlaya bilər. Sonuncu ssenarinin Qərbin Azərbaycana qarşı sanksiyalarına və ölkə hökuməti ilə əməkdaşlığın azalmasına gətirib çıxarma ehtimalı daha yüksəkdir. Lakin Bakı çətin ki, bu ssenarini həyata keçirsin, çünki beynəlxalq birliyin dəstəyi olmadan ərazilərin işğalı və ilhaqı ilə bağlı problemlərdən qaçmaq istəyir – bariz nümunə Ermənistanın 1990-cı illərin əvvəlindən 2020-ci ilə qədər heç vaxt tanınmayan Azərbaycanı ərazilərinin işğal etməsidir.

Ermənistanın Qarabağ ermənilərini qorumaq üçün hərbi müdaxiləsi də müharibəyə səbəb ola bilsə də, bu cür hərəkət artıq hərbi baxımdan mümkün deyil və 2020-ci ilin noyabrında atəşkəsdən sonra Paşinyanın siyasi kursuna tamamilə ziddir”.

Ehtimal olunur ki, Ermənistanda anti-hökumət və anti-Azərbaycan etirazları davam edə bilər: “Lakin çox güman ki, Paşinyan hakimiyyətdə qalacaq, çünki müxalifət onu devirmək və ya devrilməsinə haqq qazandırmaq üçün əlverişli siyasi platforma təklif etmək üçün çox zəifdir.

Sentyabrın 19-na keçən gecə Paşinyanın rəsmi iqamətgahı yaxınlığında toplaşan izdiham onun istefasını tələb edərək, Azərbaycan və hökumət əleyhinə şüarlar səsləndirib. Bəziləri də dərhal Azərbaycana müharibə elan olunmasını tələb edib və binaya soxulmağa cəhd ediblər. Eyni zamanda digərləri Rusiya səfirliyi yaxınlığında böyük mitinq keçirərək Rusiya əleyhinə müxtəlif şüarlar səsləndiriblər. İrəvanda etirazlar çox güman ki, davam edəcək, lakin Paşinyanı devirmək mümkün deyil, çünki onun opponentlərinin Ermənistan ictimaiyyəti qarşısında onun devrilməsinə haqq qazandıra biləcək bir neçə məcburedici siyasi alternativi və ya Azərbaycanla mübarizə üçün etibarlı strategiyası var. Məsələn, opponentlər ölkənin Qarabağın müdafiəsinə qalxmalı olduğunu əsas gətirərək onu rəsmi şəkildə və ya dövlət çevrilişi yolu ilə uzaqlaşdırmağa cəhd etsələr, bu, Ermənistanın böyük ehtimalla uduzacağı genişmiqyaslı müharibəyə gətirib çıxaracaq. Bununla belə, Ermənistan müxalifəti çox güman ki, Qarabağın itirilməsində Paşinyanı ittiham etməyə davam edəcək”.

“Stratfor” yazır ki, Qərb Azərbaycanı sanksiyalarla hədələsə də, Azərbaycan Ermənistana qarşı hərbi əməliyyatı genişləndirməyincə, bu cür hərəkətlərin heç bir effekti olmayacaq: “Döyüşlər tamamilə Azərbaycanın suveren ərazisi ilə məhdudlaşdığından və artıq başa çatdığına görə, Qərb hökumətləri Qarabağın erməni əhalisinə qarşı potensial etnik təmizləmə aparılması ilə bağlı Azərbaycana təzyiq göstərsələr də, çətin ki, qətiyyətli reaksiya versinlər”.

Daha da önəmli məsələ kimi qeyd olunur:

“Qərb çətin ki, Ermənistana böyük miqyaslı hərbi texnika və ya qoşun tədarükü vasitəsilə Azərbaycanın Ermənistan ərazisində gələcək əməliyyatla bağlı təhdidlərini dayandıracaq böyük dəstək versin. Ermənistana konkret yardım göstərmək istəməməsi daha çox qlobal iqtisadiyyatın ləngiməsi və Qərbin Ukraynanı dəstəkləməyə diqqət yetirməsi ilə bağlıdır – bu məhdudiyyətlərin tezliklə aradan qalxması ehtimalı azdır. Üstəlik, Ermənistanın Rusiyanın təsir dairəsindən daha qəti şəkildə çıxmaqdan imtina etməsi (həmçinin NATO üzvü olan Türkiyənin Azərbaycana dəyişməz dəstəyi) NATO-nun çətin ki, Ermənistana ciddi dəstək verməsinə səbəb ola bilər”.

Analitiklərin fikrincə, Azərbaycanın Qarabağda qələbəsi Rusiyanın Cənubi Qafqazda təsirini Türkiyə və Qərbin xeyrinə azaltmaq üçün həlledici addımdır:

“Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan sentyabrın 20-də qeyd edib ki, Qarabağın itirilməsi Moskvanın 2020-ci ilin noyabrında imzalanmış atəşkəs üzrə öhdəliklərini yerinə yetirməməsinin nəticəsidir. Onun şərhləri erməni elitası və bütövlükdə cəmiyyət arasında ölkənin Rusiya ilə yaxın münasibətlərinin dəyərinin getdikcə azaldığını başa düşməkdən xəbər verir. Ermənistanın Bakı ilə danışıqlarda təsir rıçaqlarını azaldacaq Rusiyanın rəhbərlik etdiyi təşkilatlardan tez bir zamanda çıxmağa çalışması çətin olsa da, yaxın illərdə bu cür danışıqların sürət qazanacağı gözlənilir. Rusiya Azərbaycan və Türkiyə ilə sıx əlaqələr qurmaqla Ermənistanda nüfuzunun azalmasının qarşısını almağa çalışacaq. Bununla belə, həm Azərbaycan, həm də Türkiyə Rusiyanın yaratdığı təhlükələrdən, o cümlədən siyasi müdaxilə, işğalçılıq və iqtisadi məcburiyyətdən xəbərdardır. Ona görə də İrəvan, Bakı və Ankara Rusiyanın Cənubi Qafqazda təsirini tədricən azaltmağa çalışacaq. Bu məqsədlə Ermənistan çox güman ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsi bağlandıqdan sonra Türkiyə ilə diplomatik münasibətləri normallaşdırmağa cəd edəcək. Bu onu göstərir ki, uzunmüddətli perspektivdə həm Ermənistan, həm də Azərbaycan daha yaxşı iqtisadi imkanlar perspektivinə görə Moskvanın hesabına Türkiyə (və çox güman ki, Avropa İttifaqı) ilə əlaqələrini dərinləşdirəcəklər”.

araz.az xəbər portalı.

araz.az xəbər portalı.