Yeddi yolun ayrıcı: bizi məyus etmə, AFFA…

Azərbaycan futbolunda Canni de Biazi erası şərəfsizcə başa çatdı. Hamını: federasiya funksionerlərini, azarkeşləri, futbolçuların özlərini kifayət qədər yoran və bezdirən italyanla AFFA gözlənildiyi kimi müqaviləni yeniləmədi. Həmişə “dahiliyi” ilə öyünən, ilk fürsətdə üç il çörəyini yediyi ölkə haqqında istehzalı fikirlər səsləndirən kobud və ədəbsiz mütəxəssis hələ uzun müddət ölkənin əsas futbol kimandasının sükanı vəzifəsinə seçimin pis nümunəsi olaraq qalacaq.

Bizimki, ya əcnəbi?

Necə deyərlər, “kral öldü, yaşasın yeni kral”. İndi biz bu “kral”ı tapmalıyıq. Və belə anlarda ənənəvi hala gəldiyi kimi, bu qarşıdan gələn seçim ətrafında mübahisələr alovlandı.

Bizə yerli, yoxsa xarici mütəxəssis lazımdır? Xaricidirsə, qonşu ölkələrdəndir, yoxsa daha geniş coğrafiyaya baxmaq lazımdır? Yerlidirsə, gəncdir, naşı mütəxəssisdir, yoxsa təcrübəli ağsaqqaldır?

Bir çox variant var, hamısı müsbət və mənfi cəhətləri ilə. Biz də bir az sonra fikrimizi bildirəcəyik. Bu arada tarixə qısa bir ekskurs edək.

Hər şey ola bilər

Ölkənin müstəqillik dövründə futbol üzrə Azərbaycan milli komandasının ilk məşqçisi əfsanəvi Ələkbər Məmmədov olub. İllər keçdikcə onu bu vəzifədə Kazbek Tuayev, Ağasəlim Mircavadov, Vaqif Sadıqov, Əhməd Ələsgərov, Əsgər Abdullayev əvəzləyib.

İqor Ponomaryov də komandanın sükanı arxasında idi – o, bu posta təyin olunan ilk əcnəbi mütəxəssis də sayıla bilər: o an İqor Anatolyeviç artıq İsveç vətəndaşı idi.

Amma ümumilikdə, təbii ki, bütün futbol həyatı Azərbaycan və “Neftçi” ilə bağlı olan Ponomaryovu bu sahədə pioner hesab etmək olmaz. Ölkənin əsas komandasının sükanı arxasında duran həqiqətən ilk əcnəbi məşqçi vaxtilə Braziliya millisinin tərkibində dünya çempionu adını qazanmış əfsanəvi Karlos Alberto Torres olub. Sonra bu vəzifəni müxtəlif vaxtlarda və müxtəlif dövrlərdə Qyoko Hadjievski, Berti Foqts, Robert Prosineçki, Nikola Yurceviç və nəhayət, Canni de Biazi tutdu. Onlar nə ilə yadda qalıb, xaricdəki mütəxəssislər hansı uğurları qazanıblar?

Bizimkilərin nəticələri heç də pis deyil

Yerli məşqçilərin nailiyyətləri var idi. Məsələn, güclü orta səviyyəli komandalar üzərində sensasiyalı qələbələr, aşkar favoritlərdən alınan xallar. Foqtsun rəhbərliyi altında Azərbaycan millisi seçmə turnirlərdə ilk səfər qələbəsini – Lixtenşteyn üzərində qazanıb. Onun rəhbərliyi altında komanda FİFA reytinqində 73-cü yerə yüksələ bildi – bu, Azərbaycan futbolunun bütün tarixində ən yaxşı nəticədir.

Prosineçki dövrü onunla yaddaqalan olub ki, tarixdə ilk dəfə millimiz seçmə mərhələdə (DÇ-2018) 10 xal toplaya bilib. Lakin bu dövrlərdə yerli uğurlardan daha çox uğursuzluqlar və məyusluqlar var idi.

Bir sözlə, əcnəbi məşqçilərə xərclənən milyonların özünü doğrultduğunu söyləməyi indi heç kim öhdəsinə götürməyəcək. Bizimkilər də məğlub olurdular. Yeri gəlmişkən, onların nadir qələbələri var idi. Hətta Bakıda İsveçrə millisi üzərində tarixi, ilk əhəmiyyətli qələbə (1996) yerli mütəxəssis – Kazbek Tuayevin rəhbərliyi altında əldə olunub.

Biz gözləmək istəmirik və gözləməyəcəyik

İndi də AFFA seçim qarşısında qaldıqda fikrimizi bildirmək istərdim. Heç kimə sirr deyil ki, futbolçularımızın səviyyəsi o qədər də yüksək deyil. Ona görə də heç kimin ağlına gəlmir ki, sehrli çubuq vasitəsilə Azərbaycan futbol sənayesində hər şey bir anda alt-üst olacaq və bizim oğlanlar nəhəngləri darmadağın edəcəklər.

Məşqçi üçün adekvat insanların tələbləri də adekvatdır. Əsas komandanın sükanı arxasında olan yaxşı məşqçi yaxşı seleksiyaçı qabiliyyətinə malik olmalı, əldə edə biləcəyindən ən yaxşısını seçməlidir. Və bu anda həmin bu seçilmişlərə nəyə qadir olduqlarını maksimum şəkildə göstərməyi ən yaxşı şəkildə öyrədə bilməlidir.

Mourinyo, Klopp və digər nəhəngləri nişan almağın mənası yoxdur. Birincisi, çətin ki, onlardan hansısa bir milyarda da olsa, Azərbaycana gəlməyə razı olsun. İkincisi, hətta onlar da qısa müddət ərzində əhəmiyyətli nəticələr əldə edə bilməyəcəklər.

Yenə də biz aşağıdan başlamalıyıq – uşaq və gənclər futbolu, infrastruktur və s. Ancaq daha on il gözləməməli və ən azı Avropa və dünya səhnəsində nəyəsə nail olmaq üçün düzgün seçim etməlisiniz. Bu, yerli və ya ağıllı bir əcnəbi ola bilər.

Qurbanov rəqabətdən kənardır

Bizimkilərdən danışırıqsa, Qurban Qurbanov rəqabətdən kənardır. Bəli, o, artıq bir dəfə millinin sükanı arxasında olub. Amma sonradan AFFA rəhbərliyi mədəniyyətsiz de Biaziyə vaxt ayırdığı qədər yerli mütəxəssisə işləmək imkanı vermədi.

Qurbanov daxili mətbəxi yaxşı bilir, demək olar ki, üzdə olan hər bir futbolçunun potensialına yaxşı bələddir. Həm də onun “Qarabağ”da böyük uğurları var – adam qələbənin nə olduğunu özü də yaxşı bilir. Amma bu, yalnız Qurbanov razılıq verərsə baş tuta bilər. Düzünü desəm, əvvəlki acı təcrübəni nəzərə alsaq, buna inanmaq çətindir.

Yaxşı, Qurbanov olmasa, ikinci iddiaçılar az qala onlarla yerli məşqçi ola bilər. Aralarındakı fərq azdır və biz onları sadalamağın mənasını görmürük.

Şimala baxmaq daha yaxşıdır

Bununla belə, AFFA yenidən əcnəbi mütəxəssislərlə eksperiment aparmaq qərarına gəlsə ki, bu, ümumiyyətlə, yersizdir, o zaman, fikrimizcə, Rusiya və ya Ukraynadan olan məşqçilərə üstünlük vermək daha yaxşıdır. Üstəlik, bu illər ərzində keçmiş ittifaq respublikalarının mütəxəssisləri klublarımızı hazırlayıblar və ümumilikdə nəticələr kifayət qədər yaxşı olub.

İndi də rusiyalı Murad Musayev Azərbaycanda işləyir, onun “Sabah”dakı fəaliyyətini çox müsbət qiymətləndirmək olar. Ən azından Konfrans Liqasında “Partizan”la bərabər oyunu və penaltilər seriyasında məyusedici məğlubiyyəti xatırlayaq.

Bizi məyus etmə, AFFA… Heç olmasa bu dəfə

Amma necə deyərlər, “insan plan qurur, ancaq Allah qərar verir”. Bu məsələdə son sözü AFFA deyir. Biz sadə azarkeşlər və futbolsevərlər nə edə bilərik? Sadəcə, futbol rəsmilərimizin tədbirliliyinə və instinktinə arxalanaraq gözləyirik. Zaman hər şeyi öz yerinə qoyacaq…