Kalori məhdudiyyəti sağlamlığı yaxşılaşdırır və ömrü uzadır, lakin bunun necə edildiyi, xüsusən də beyni necə qoruduğu sirr olaraq qalırdı. 

araz.az  xəbər verir ki, “Buck” Yaşlanma Tədqiqatları İnstitutunun alimləri pəhriz məhdudlaşdırıldıqda ömrü uzatmaq üçün vacib olan və sağlam beyin yaşlanması üçün vacib olan OXR1 adlı genin rolunu kəşf ediblər.

Araşdırmanın ilk müəllifi Dr. Kennet Vilson deyib:

“İnsanlar yedikləri qidanın miqdarını məhdudlaşdırdıqda, adətən bunun onların həzm sisteminə və ya yağ ehtiyatlarına təsir edə biləcəyini düşünürlər, lakin bunun beynə necə təsir etdiyini heç də həmişə düşünmürlər”.

Onun yazısı “Nature Communications” jurnalında dərc olunub. Məlum olub ki, bu gen beyin üçün vacibdir.

Meyvə milçəklərində və insan hüceyrələrində görülən işlər, yaşlanma və yaşa bağlı neyrodegenerativ xəstəlikləri yavaşlatmaq üçün potensial terapevtik hədəfləri də müəyyən edir.

Araşdırma üçün komanda müxtəlif genetik mənşəli 200-ə yaxın milçək növünü skan edib. Milçəklər iki fərqli pəhrizdə böyüdülüblər: ya adi pəhriz, ya da normal pəhrizinin yalnız 10%-ni təşkil edən məhdud pəhriz. Tədqiqatçılar pəhriz məhdudlaşdırıldıqda spesifik variantları ömür müddətinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edən beş gen müəyyən etdilər. Onlardan ikisinin insan genetikasında analoqu var.

Komanda diqqətlə araşdırma üçün meyvə milçəklərində xardal (mtd) və insanlarda və siçanlarda oksidləşmə müqaviməti 1 (OXR1) adlı bir gen seçdi. Bu gen hüceyrələri oksidləşdirici zərərdən qoruyur, lakin onun təsir mexanizmi aydın deyil. İnsanlarda OXR1-in itirilməsi ağır nevroloji qüsurlar və vaxtından əvvəl ölümlə nəticələnir.

Neyronlarda aktiv bir genin ümumi həyat müddətinə necə təsir etdiyini öyrənmək üçün komanda bir sıra dərin sınaqlar keçirdib. Onlar bildiriblər ki, OXR1 hüceyrə zülalları və lipidləri emal etmək üçün lazım olan zülallar toplusu olan retromer adlı kompleksə təsir edir.

“Retromer neyronlarda mühüm mexanizmdir, çünki hüceyrəyə daxil olan bütün zülalların taleyini müəyyən edir. Retromer disfunksiyası qida məhdudiyyətləri ilə qorunan yaşa bağlı neyrodegenerativ xəstəliklər, xüsusən də Alzheimer və Parkinson xəstəlikləri ilə əlaqələndirilir”, – alimlər qeyd ediblər.

Alimlər müəyyən ediblər ki, mtd/OXR1 gen birləşməsi retromer funksiyasını qoruyur və neyron funksiyası, sağlam beyin yaşlanması və pəhriz məhdudiyyəti ilə müşahidə olunan ömrün uzadılması üçün vacibdir.

“Pəhriz bu genə təsir edir. Daha az yemək yeyərək, həqiqətən, hüceyrələrinizdə düzgün protein çeşidlənməsi üçün bu mexanizmi gücləndirirsiniz, çünki hüceyrələriniz OXR1 ifadəsini artırır”,- deyə tədqiqatçılar vurğuladılar.

araz.az xəbər portalı.