Bir şəklin tarixçəsi – Müslüm Maqomayev və Allahşükür Paşazadə – Peyğəmbər məscidinin ziyarətində sənətkarı heyrətə salan HADİSƏ

Dahi opera və estrada müğənnisi, korifey sənətkar Müslüm Maqomayevin əbədiyyətə qovuşmasından 10 il ötür. Dünyanın hər yerində böyük rəğbətlə sevilən, musiqi aləmində özünəməxsus iz qoyan şöhrətli sənətkar 2008-ci ilin 25 oktyabrında vəfat etmiş, 29 oktyabrda isə Bakıdakı Fəxri Xiyabanda torpağa tapşırılmışdı.

Onun haqqında çox yazıblar. Populyarlığı, aristokratik davranışı, yaradıcılığı qurur doğuracaq bir hadisədir. Fenomenal səsi ilə isə o, publikanın sevimlisinə, idoluna çevrilmişdi.

 

Lakin ateist sovet dövlətinin mədəniyyət ulduzu olan Müslümün ruhi tarazlığı üçün söykəndiyi məqamlar barədə çox az danışıblar.

 

Modern.az saytının “Bir şəklin tarixçəsi” rubrikasında təqdim etdiyi budəfəki foto və şərh korifey sənətçinin dinə münasibəti ilə bağlıdır.

Yaradıcılığı sovet ateizminin sərt illərinə düşən böyük sənətkar Müslüm Maqomayevi ruhi atmosfersiz təsəvvür etmək doğru olmazdı. Din o zaman cəmiyyət həyatında anaxronizm sayılsa da, Müslümün oxuduğu lirik mahnıları elə humanist ideyaların bəşəri təcəssümü saymaq olar. Məsələn, onun böyük Nizamidən oxuduğu “Sevgili canan” romansı korifey sənətkarın ruhi emosiyalarını çox gözəl ifadə edir.

 

Bakıda doğulan və boya-başa çatan Müslüm bu şəhərin bəzəyi olan qədim məscidilərindən, dini ənənələrindən, imanlı insanlarından bixəbər ola bilməzdi.

Müslüm Maqomayev öz memuarlarında yazır:

“Mən bütün dinlərə çox hörmət edirəm. Onları bir-birindən fərqləndirmirəm. İstənilən radikalizmə qarşıyam. “Quran”ı oxumuşam, “Bibliya”nı, “İncil”i yaxşı bilirəm. Digər dinləri də ciddi şəkildə öyrənmişəm. Heç bir yerdə, heç bir sətirdə dinlərin bir-birini təkzib etməsini oxumamışam. Mən məscidə də, buddist məbədinə və pravoslav kilsəsinə də eyni qaydada girə bilərəm”.

 

Böyük sənətkar din xadimləri ilə dostluğundan və bu barədə açıq danışmaqdan da çəkinmirdi. Müslüm Maqomayev SSRİ dönəmində Ümümrusiya Patriarxı olmuş Pimenlə dostluq əlaqələrini həmişə qeyd edib. Maqomayev öz memuarlarında yazır:

“Mən öz təbii köklərimə görə müsəlmanam. Bir dəfə Patriarx Pimendən soruşdum: “Mənim dini mənsubiyyətim sizi qıcıqlandırmır?” O birbaşa cavab verdi: “Qətiyyən. Biz hamımız Allahın uşaqlarıyıq. Hamımız…”.

 

Sovet elitasının pərdəarxası həyatına yaxşı bələd olan korifey sənətkar SSRİ-də ateizmin rəsmi təbliği ilə real vəziyyətin fərqli olduğunu görürdü. M.Maqomayev memuarlarında bu barədə belə qeyd edib:

“Bir dəfə Patriarx Pimenin dəvəti ilə Troitsa monastırına getmişdik. Həmin gün SSRİ rəhbəri Konstantin Ustinoviç Çernenkonun vəfat etməsi barədə xəbər verildi. Biz Patriarxın kabinetində oturmuşduq. Kremldən zəng gəldi. Oradan Çernenkonun xrisitan qaydalarına uyğun dəfn edilməsi xahiş olunurdu. Mən təəccüblə soruşdum: “Belə sifarişlər indi gəlməyə başlayıb?”. Pimen cavabında “yox, həmişə belə olub. Brejnev öləndə də zəng vurmuşdular” dedi”.

 

M.Maqomyev yazır ki, görünür kommunist rəhbərləri belə ürəklərinin dərinliklərində Allaha bağlı idilər.

SSRİ vaxtı sovet artistləri içərisində ilk dəfə İsrailə səfər etmiş M.Maqomayevin həmin ölkə ilə bağlı təəssüratlarında da maraqlı qeydlər var. SSRİ ilə diplomatik əlaqələrin olmadığı vaxtda – “Qoskonsert”in xətti ilə İsrailə gedən Müslüm müqəddəs yerləri, o cümlədən Məhəmməd Peyğəmbərin meraca getdiyi məşhur “Əl-Əqsa” məscidini də ziyarət edib. Maqomayev memuarlarında bu məsciddə baş vermiş maraqlı əhvalatı da yazıb:

“Məhəmməd Peyğəmbərin meraca getdiyi məşhur “Əl-Əqsa” məscidində peyğəmbərin üzərində namaz qıldığı balaca xalça saxlanılır. Fərhad Bədəlbəyli bu xalçanı görən kimi irəli atıldı, diz çöküb dua etməyə başladı. Xalça nadir olduğu üçün toxunmağa icazə vermirdilər. Tərcüməçi birtəhər vəziyyəti mühafizəçilərə başa saldı. Çıxanda mən Fərhaddan soruşdum: “Sən axı partiya üzvüsən. Necə belə edə bildin?”. Fərhad mənə “Biz hamımız ürəyimizdə Allaha inanırıq” dedi.

Müqəddəs yerlərlə görüş adamda gözlənilməz təəssüratlar qoyur. Sanki sən hər şeyi görür və oranı 3 ölçülü məkandasanmış kimi qəbul edirsən. Dərhal anlayırsan ki, bu təəssürat sənin əvvəlki bildiklərindən tam fərqli hissidir”.

 

Modern.az saytının təqdim etdiyi bu nadir və maraqlı fotoda böyük sənətkar Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri, Şeyxülislam Allahşükür Paşazadə ilə əks olunub.

Bu da onu göstərir ki, Müslümün azərbaycanlı din xadimləri ilə də əlaqələri yüksək səviyyədə olub.

Azərbaycanın ən ağır və çətin günlərində – 1990-cı ilin 20 yanvarında öz etiraz səsini ucaldan və SSRİ prezidenti Mixail Qorbaçovu ittiham edən Allahşükür Paşazadənin çağırışına böyük sənətkar da dəstək verib.
O zaman Moskvada yaşayan Müslüm Maqomayev sovet ordusunun Bakıda törətdiyi qanlı qırğına sərt etiraz edib. O, Şəhidlərin xatirəsinin əbədilşdirilməsi üçün abidənin qoyulmasını təklif edib və bunun üçün Bakıya böyük miqdarda pul göndərib.

 

Belə məqamlar böyük Müslümün şəxsiyyətini bir daha adama tanıdır və onu ucaldır.

 

Xatırladaq ki, korifey sənətkarımız 2008-ci ilin 29 oktyabrında İslam qaydalarına uyğun Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

 

A.Qorxmaz

 

araz.az xəbər portalı.