Xalqımız çörəyi hər zaman süfrənin baş, müqəddəs neməti sayıb. Ümumiyyətlə, çörək hər zaman tək bizim yox, bir çox ölkələrin əsas qidası kimi süfrələrdə öz yerini tutub.

araz.az bildirir ki, elə günümüzdə də çörəyin yer almadığı süfrə nadir hallarda olur. Çox vaxt düşünülür ki, Avropada insanlar çörək yemir. Amma çörək istehsalının ildə təxminən 100 milyon ton olduğu təxmin edilir ki, bunun da 65 faizi Avropada istehlak edilir.

İbtidai insanlar ilk çörəyi 12000 il əvvəl un və suyu qarışdıraraq Günəş istisində bişiriblər, daha doğrusu qurudublar. Bu gün tam taxıl, şəkər, qarğıdalı unu, turş xəmir, mayasız və soda çörəyi kimi saysız-hesabsız çörək növləri hazırlanır.

Təəssüf ki, çox sevdiyimiz bu nemət artıq zərərli hesab olunur. Bəzi insanlar çörəkdən tamamilə imtina edir. Təbii ki, bu da çörəyin istənilən keyfiyyətdə olmaması ilə bağlıdır. Qidalanma mütəxəssislərinin isə heç də hamısı çörəyi zərərli hesab etmir. Onlar faydalı undan hazırlanan keyfiyyətli çörəyi qidalanmada vacib sayır.

Daha sağlam seçim etmək üçün nələrə diqqət etməliyik?

Məlumdur ki, çörəyin əsas tərkib hissəsi karbohidratdır. Meyvələr, tərəvəzlər, paxlalılar və minimal işlənmiş taxıllar pəhriz karbohidratlarının ən sağlam mənbəyi hesab olunur.

Amma bu gün problem ondadır ki, aldığımız, yediyimiz çörəklərin dadı-tamını, qida kimi faydasını hiss etmirik. Bunların səbəbi nədir? Nə üçün bu gün istədiyimiz keyfiyyətdə çörək tapa bilmirik?

Mövzu ilə bağlı qida mütəxəssisi Ağa Salamov bir sıra suallara aydınlıq gətirib.

Mütəxəssis TNS-ə bildirib ki, çörəyə dadı, ləzzəti verən onun tərkibində olan rüşeymlər, liflər, buğdanın qabıq qismidir: “Əvvəllər çörək bişəndə 200-300 metr kənardan iyi ətrafa yayılırdı. Təəssüf ki, artıq o dad və ləzzət unudulub. Bu da səbəbsiz deyil. Çünki un tam buğdadan hazırlanmır. Buğda boş karbohidrata çevrilir – kəpək, rüşeym qismi ayrılır və ağ un meydana çıxır. Belə unun tərkibində vitamin, mineral, lif, rüşeym, zülal yoxdur. Bunlar da olmayanda çörəyin nə ətri, nə də ləzzəti qalır”.

aqa

Mütəxəssis hesab edir ki, bu cür vəziyyətin yaranmasında təlabat da rol oynayıb: “Bu gün çörək sexlərində tam buğda unundan, yaxud çovdar və tam buğda ununun qarışığından sağlamlıq üçün faydalı çörək bişirilsə, çox az adam alacaq. Çünki biz artıq sovet dövründən zavod çörəyinə, “əla növ” undan hazırlanmış çörəklərə öyrənmişik. O çörəyi yeməsək, doymuruq. Amma yedikdən qısa vaxt sonra yenidən acırıq. Bu da dediyim kimi, boş karbohidrat olmasından irəli gəlir.

Bu amil də  sağlamlığa təsirsiz ötüşmür, piylənmə, şəkərli diabet, qan-damar problemlərinin yaranmasına səbəb olur. Təəssüf ki, bu gün insanlar zərərli qidaları seçirlər və sonradan orqanizm də bunu tələb edir”.

Ağa Salamovun fikrincə, problemi qismən aradan qaldırmaq üçün həyət evlərində, kənd yerlərində təndirlər, kürələr bərpa oluna və insanlar çörəyini özü hazırlaya bilər: “Vaxtilə əl kirkirəsi vasitəsilə un hazırlanırdı ki, ondan bişən çörəyin yerini heç bir ləzzət vermirdi. O çörək vitaminlərlə o qədər zəngin olurdu ki, bir dilimi doyururdu. Amma bu gün elə insan var ki, bir dəfəyə zavod çörəyini bütöv şəkildə yeyir, yenə də lazım olan doyumluluğu ala bilmir”.

araz.az xəbər portalı.